Alüminyum kap, folyo, polikarbon zararlı

Plastiklerde kullanılan Bisfenol A adlı madde nedir?

Metal içecek kutularının, pet şişelerin, biberonların yapımında, gıdaların paketlenmesinde kullanılan Bisfenol A adlı maddenin kalp hastalıkları başta olmak üzere pek çok rahatsızlığa yol açtığı ortaya çıktı. 

İngiltere’de yaklaşık 1500 kişi üzerinde yapılan araştırmada, gıda sektöründe paketlemede kullanılan Bisfenol A (BPA) adlı maddenin kan'da normal seviyenin üzerinde bulunmasının, kalp problemlerini artırabildiği belirlendi.

Şişelerin ve kutuların kaplamasında kullanılan bu kimyasalın şeker hastalığı riskini de yükseltebildiği belirtildi. BPA ayrıca plastik çatal-bıçaklarda, CD kaplarında ve diş dolgularında kullanılıyor.

Vücutta kadınlık hormonu östrojen biçimine girebilen BPA’yla ilgili hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda, bu maddenin meme kanseri, obezite, şeker hastalığı, erkeklerde kısırlık, gençlerde ise gelişme sorunlarına, karaciğerde hasara yol açabildiği görülmüştür.

Bilim adamları, BPA kimyasalın, damarlarda daha fazla yağ birikmesine yol açtığı, insülinin işlenmesi sürecine müdahale edebildiği tahmininde bulunuyor.

"Bisfenol A" nedir?

Bisfenol A, işlevsel iki fenol grubu bulunduran organik bir bileşik olarak tanımlanıyor. Genellikle polikarbon gibi plastiklerin ve ısındırma etkisiyle biçimlendikten sonra sertleşebilen plastik hammaddelerin yapımında kullanılıyor. Bisfenol A’nın dünyada en çok üretilen kimyasallardan biri olduğu (her yıl 2.7 milyar kilo) ve atmosfere yıllık 100 ton salınım yaptığı belirtiliyor. Bunun dışında Bisfenol A’nın tutuşma önleyici, ya da geciktirici, “Tetrabromobisfenol”ün de öncü maddesi olduğu belirtiliyor.

Prof. Dr. Güler’e göre öncelikle her plastiğin pet olmayıp, bazılarının “polikarbon” olduğunun bilinmesi gerekiyor. Polikarbon da bir tür plastik olduğu için, hepsinin kendine özgü salınımları oluyor. Gelişmiş ülkelerin tümünde plastiğin türünü gösteren uyarılar bulunuyor.

Üzerinde büyük tartışmaların yaşandığı, “Bisfenol A”, pet şişelerde değil, polikarbon şişe ve kaplarda bulunuyor ve her ikisi de birbirlerine benzeştiği için, çoğu kez gözle ayırmak mümkün değil. Ayrımlarının yapılması ancak ürünlerin altındaki rakama dikkat edilmesiyle gerçekleşiyor. Bu kapların altında, “oklardan yapılmış üçgenler'in ortasında bulunan rakamlar, plastik türlerini belirliyor. Polikarbonlar, kendine özgü bir grubu olmadığı için, 7 numara ile gösterilen ve "diğerleri” grubu içinde sayılıyor. Bisfenol A, özellikle 7 ve 3 yazan ürünlerde bulunuyor. Cama benzeyen plastik biberon, bardak, tabak, çatal, bıçak ve karıştırıcı gibi birçok üründe de Bisfenol A olduğu belirtiliyor.

Bisfenol A’dan korunmak için ne yapılmalı?

• Polikarbon biberonlar kullanılmamalı, cam biberon tercih edilmeli,
• Sıcak, ya da kaynar süt, su ve mamalar plastik şişelere konulmamalı.
• Plastik kaplar mikrodalga fırında ısıtılmamalı.
• İçi plastik kaplı metal kaplarda bulunan mamalar kullanılmamalı.
• Yiyecekler polikarbonat kaplarda ısıtılmamalı, bunlara sıcak yiyecekler konulmamalı.
• Polikarbonat kap-kacak kullanılmamalı.
• Bisfenol A salan türden plastik malzeme ile kaplı metal ve diğer kutularda satılan yiyeceklerden kaçınılmalı.

Metal içecek kutularında da risk var

Bisfenol A, başka alanlarda da yaygın şekilde kullanılıyor. Tıbbi ve diş hekimliği araçları, diş dolguları, doku yapıştırıcı, gözlük mercekleri, CD ve DVD’ler ve ev elektronikleri bu alanların başında geliyor. Bisfenol A, sert plastik şişelerin yanı sıra 1960’lı yıllardan beri metal yiyecek ve içecek kaplarında bu kapların içini döşeyen plastik kaplamaların içinde de bulunuyor.

Alüminyum kap ve folyo'nun zararları

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Sadettin Turhan yaptığı bir araştırma sonucu, alüminyum kaplarda pişirilen ve saklanan yemeklerin sağlık açısından zararlarını açıklamıştı. Yeni araştırmalar, özellikle yüksek ısıya ve beklemeye maruz bırakılan alüminyum folyodaki alüminyum maddesinin yiyeceklere geçtiğini gösteriyor. Alüminyumun insan vücuduna, başta kemik hastalıkları olmak üzere çok sayıda zararı olduğu belirtiliyor. Bu zararlardan bazıları anemi, kemik erimesi, zeka geriliği ve kanser.

Alzheimer hastalarının beyin dokusunda görülen yüksek miktarda alüminyum, uzmanların Alzheimer ve alüminyum arasında bir bağlantı olabileceğini düşünmesine yol açıyor. Ayrıca artan alüminyum miktarı vücudumuz için gerekli olan kalsiyum, demir, fosfor, magnezyum gibi minerallerin emilimini de azaltıyor.

Bu nedenle alüminyum kaplarda hazırlanan yemeklerin, tüketenlerde başta Alzheimer hastalığı olmak üzere, anemi, kemik erimesi, zeka geriliği, hatta kansere neden olabileceği, araştırmalar sonucu tespit edilmiş durumda. Alüminyumun sürekli alımıyla beyin hücrelerinde meydana gelen birikim Alzheimer’a ek olarak ciddi beyin rahatsızlıklarına da yol açabiliyor.

Vücutta mineral dengesi çok önemlidir, eğer alüminyum seviyesi artarsa, diğer mineral eksiklikleri görülebilmektedir. Özellikle demir eksikliği en sık görülen problemdir.

Alüminyum folyoyu eğer buzdolabında, ya da derin dondurucuda kullanacaksak, içerisindeki yiyecek, asitli, tuzlu ve sulu bir besin olmamalıdır. Pişirme işlemi için alüminyum tencere yerine, çelik tencere, alüminyum folyo, veya kapları yerine, yağlı kağıt veya kağıt ambalajları tercih edilmelidir.

Alüminyum tencerelerde yemek yapmak, alüminyum folyo, ya da kapları içerisinde yemeğe ısıl işlem uygulamakla tüketilecek besine daha çok alüminyum geçmesine neden olacaktır. Ayrıca bu şekilde pişmiş bir yemeğin yanında asidik bir besin varsa, örneğin bol limonlu bir salata, ya da portakal suyu gibi, alüminyum emilimi daha da hızlanmış olacaktır.

Alüminyum vücudumuza nasıl giriyor?

Alüminyum bir çok paketlenmiş ürün içerisinde, kullandığımız şampuanlarda, antiperspirant ve deodorantlarda, bazı ilaçlarda hatta eser miktarda içtiğimiz su ve çay içerisinde dahi bulunmakta, fakat emilimi folyo, ya da kaplar kadar olmamaktadır.

Alüminyum folyo, yapılan yemeklerin, yiyeceklerin saklanması ve pişirilmesinde mutfaklarda ve restoranlarda sık kullanılmaktadır. Ateşe dayanıklı olması nedeniyle bizlere kolaylık sağlar ama,  bazı maddelerle bir araya geldiğinde reaksiyona geçip çözülebilir. Özellikle sıcak, sulu, asitli yiyeceklerin alüminyum folyo ile kullanılması, ısı ile gıdanın alüminyum ile temas etmesi tehlikelidir.

Alüminyum kaplarda pişirilen yemeklerin, sağlık yönünden birçok sakıncası bulunmaktadır, özellikle fırında yemek pişirirken kullanmak alzheimer, kemik erimesi, kansere neden olabilmekte ve diyaliz hastaları için sakıncalı sonuçlar oluşturmaktadır.

Alüminyum fazlalığı bebeklerde zeka geriliğine neden olabiliyor, özellikle hamilelikte uygunsuz kullanımından kaçınmak, bebeğin yemeklerini aluminyum folyo, ya da kaplarda pişirmemek çok önemli.

Günlük yaşamda alimünyumu aldığımız kaynaklar:
Alüminyum mutfak kapları, alüminyum folyolar.

Hedef organlar:
Kemikler, beyin, böbrekler ve mide.

Zehirlenme belirtileri:
Bunama, gastroenterit, böbrek hasar, karaciğer fonksiyon bozukluğu, iştah kaybı, denge kaybı, adale ağrısı, psikoz, nefes darlığı, bünyede zayıflık.

Son dönemde yapılan araştırmalar alüminyumun Alzheimer, Parkinson, bunama, hareketlerde koordinasyon kaybı, kelimeleri düzgün telaffuz edememe gibi nörolojik problemlerin oluşumunda çok büyük katkısı olduğunu ortaya koyuyor.

Alüminyum zehirlenmesi ve etkileri:

• Kan ve beyin fonksiyon bozuklukları,
• Mide ve bağırsak ülseri,
• Gastrointestinal hastalık,
• Parkinson hastalığı,
• Cilt problemleri,
• Hiperaktivite,
• Bebeklerde zeka geriliği,
• Çocuklarda öğrenme bozuklukları,
• Karaciğer rahatsızlığı,
• Mide bulantısı,
• Kabızlık,
• Mide ağrısı ve gaz,
• Enerji eksikliği,

Kaynak:

Milliyet
Aytül Farquharson/Posta, (gidahareketi.org)
Y.Doç. Dr. Cemalettin CAMCI